Bliskość z opiekunami jest naturalną potrzebą i prawem dziecka. Dzięki poczuciu połączenia emocjonalnego i fizycznego, dziecko może się prawidłowo rozwijać i zdobywać nowe umiejętności. Niestety, często ta naturalna potrzeba jest kwestionowana i zastępowana surowymi metodami wychowawczymi. Dlaczego bliskość jest taka ważna i jak zaniedbanie bliskości wpływa na rozwój dziecka?
Czym jest bliskość z rodzicem?
Bliskość to nie tylko fizyczny kontakt, ale przede wszystkim emocjonalne połączenie między dzieckiem a jego opiekunami. Na pojęcie bliskości składa się wiele zachowań i czynników:
- Uważność na potrzeby dziecka
- Bliskość fizyczna (przytulanie, głaskanie, całowanie)
- Reagowanie na płacz, niepokój dziecka
- Czułość (czułe słowa i gesty)
- Obecność i dostępność fizyczna
- Obecność i dostępność emocjonalna
- Częsty kontakt: ciało do ciała
- Akceptacja emocji i nastrojów dziecka
- Ochrona dziecka
- Swoboda w wyrażaniu emocji i potrzeb
Każdy rozumie bliskość na swój sposób. Powyższe przykłady są jedynie początkiem do odkrywania własnej definicji bliskości. Bez wątpienia jednak emocje, które towarzyszą bliskiemu połączeniu z opiekunem to: poczucie bezpieczeństwa, komfort, spokój, akceptacja. Warto więc pielęgnować bliskość ze swoim dzieckiem.
Dlaczego bliskość jest taka ważna?
Dzięki bliskości, podstawowe potrzeby dziecka mają szansę być zaspokojone. Poczucie połączenia z opiekunem ma niepodważalne korzyści. Są to między innymi: poczucie bezpieczeństwa, wsparcie rozwoju emocjonalnego, zwiększenie zaufania do innych,
Poczucie bezpieczeństwa
Dla małego dziecka świat jest wielki i nieznany. Bliskość opiekunów daje mu poczucie bezpieczeństwa i stabilności. Kiedy maluch czuje się bezpiecznie, może swobodnie odkrywać świat wokół siebie i rozwijać się. Chętniej eksploruje otoczenie i jest bardziej otwarte na wyzwania. Wie, że zawsze może wrócić do rodzica i otrzyma wsparcie. Bez poczucia bezpieczeństwa dziecko staje się lękowe, wycofane i przejawia liczne trudności psychosomatyczne.
Wsparcie rozwoju emocjonalnego
Poprzez bliskość dziecko uczy się rozpoznawać i wyrażać swoje emocje. Opiekunowie uczą je, jak radzić sobie z trudnymi uczuciami, jak współczuć innym i jak nawiązywać zdrowe relacje z ludźmi. Dzięki otwartości i akceptacji wszystkich emocji, dziecko poznaje świat uczuć. Nie tłumi emocji i uczy się je wyrażać we właściwy sposób. To podstawa rozwoju inteligencji emocjonalnej, która jest kluczowa w osiągnięciu szczęścia i dobrostanu w dorosłym życiu.
Zwiększenie zaufania do innych
Gdy dziecko doświadcza bliskości i wsparcia, buduje zaufanie do innych ludzi. To zaufanie będzie podstawą dla jego przyszłych relacji z rówieśnikami, nauczycielami i innymi dorosłymi. Rodzic, który jest blisko, pokazuje, że kontakt z innymi ludźmi jest dobry i wspierający.
Wsparcie rozwoju mózgu
Badania naukowe pokazują, że bliskość i ciepłe relacje z opiekunami mają wpływ na rozwój mózgu dziecka. Dzieci, które doświadczają bliskości, mają lepsze zdolności do uczenia się, lepszą pamięć i lepsze umiejętności społeczne.
Dziecko, które ma zaspokojoną potrzebę bliskości, czuje się w komforcie do realizowania swojego potencjału. We wczesnym dzieciństwie jest to niezwykle ważny element rozwoju dziecka, który ma wpływ na jego przyszłe życie. Bliskość zapewnia maluchowi poczucie bezpieczeństwa, wsparcia i zrozumienia, które są niezbędne dla prawidłowego rozwoju jego osobowości i zdrowia psychicznego.
Również rodzic, dzięki bliskości, może lepiej realizować się w roli matki lub ojca. Zespojenie z dzieckiem pomaga w odczytywaniu jego potrzeb, nastrojów i niedogodności.
Dla dzieci bliskość jest najważniejsza – eksperyment Harlow [1]
Dotychczas zrobiono wiele eksperymentów, pokazujących jak ważna dla dzieci jest bliskość z rodzicem. Eksperyment Harlowa z małpkami to jedno z najbardziej znanych i kontrowersyjnych badań w dziedzinie psychologii rozwojowej. Przeprowadzony w latach 50. i 60. XX wieku przez amerykańskiego psychologa Harry’ego Harlowa, eksperyment miał na celu zrozumienie wpływu bliskości i przywiązania emocjonalnego na zachowanie i rozwój małpek.
W trakcie eksperymentu małe małpki odizolowano od matek i umieszczono w klatkach z dwoma rodzajami kukieł: jedna kukła była zrobiona z drewna i drutu, a drugą pokryto miękką i przyjemną w dotyku tkaniną. Obie kukły podgrzewano tak, by imitować ciepło matek. Druciana kukła miała dodatkowo przyczepioną butelkę z mlekiem.
W efekcie zaobserwowano, że małpki, pomimo iż druciana kukła miała mleko, spędzały z nią czas tylko w chwili karmienia (ok. 1 godzinę dziennie), po nakarmieniu natychmiast wracały do miękkiej kukły i wtulały się w nią całymi dniami. Ich potrzeba bliskości i przytulenia, była silniejsza, niż potrzeba przebywania blisko pokarmu.
Ten eksperyment idealnie obrazuje potrzeby dziecka. Czułość, bliskość i przytulenie są tak samo ważne jak pokarm.
Co grozi dzieciom w przypadku braku bliskości?
Niektórzy sądzą, że brak bliskości wzmacnia odporność psychiczną i samodzielność dziecka. Nic bardziej mylnego. Już dawno dowiedziono, że zaniedbane emocjonalnie i fizycznie dzieci, są mniej odporne na stres i zaburzenia psychiczne. Dzieci, które nie doświadczyły bliskiego połączenia z opiekunem częściej cierpią na depresję, lęki i samotność.
Brak bliskości w wczesnym dzieciństwie może prowadzić do różnych problemów emocjonalnych i społecznych w przyszłości. Oto kilka zagrożeń związanych z brakiem bliskości:
- Problemy emocjonalne. Dzieci, które nie doświadczają bliskości, mogą mieć trudności z rozpoznawaniem i wyrażaniem swoich emocji. Mogą być bardziej narażone na lęki, depresję czy agresję.
- Trudności w nawiązywaniu relacji. Brak zaufania do innych ludzi może prowadzić do trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji z rówieśnikami i dorosłymi.
- Niskie poczucie własnej wartości. Dzieci, które nie czują się kochane i akceptowane, mogą mieć niskie poczucie własnej wartości i problemy z pewnością siebie.
- Problemy w szkole. Brak wsparcia i bliskości może wpływać na trudności w nauce, problemy z koncentracją i motywacją do nauki.
Podsumowując, bliskość we wczesnym dzieciństwie jest kluczem do zdrowego i harmonijnego rozwoju dziecka. Daje mu ona fundament, na którym może budować swoje przyszłe życie, pełne zdrowych relacji, sukcesów i satysfakcji. Dlatego tak ważne jest, abyśmy jako rodzice i opiekunowie dbali o bliskość i emocjonalne połączenie z naszymi dziećmi od najmłodszych lat.
Źródła:
- Skrót eksperymentu można obejrzeć na You Tube https://www.youtube.com/watch?v=Hi3tyvcOp-U&ab_channel=StainerConsulting