Trudności z koncentracją u dzieci są bardzo powszechne. Coraz więcej nauczycieli sugeruje diagnozę w kierunku ADHD, ponieważ objawy są na tyle intensywne, że utrudniają naukę w szkole. Również rodzice dostrzegają nadpobudliwość i niemożność koncentrowania się na zwykłych czynnościach takich jak jedzenie, zabawa, spacer. Problem ten dotyczy coraz większej ilości dzieci.
Czym jest koncentracja
Koncentracja jest umiejętnością kierowania i skupiania swojej uwagi na określonych zadaniach, czynnościach, przedmiotach. Dzięki koncentracji możemy wybierać, na czym się skupiamy, a co odrzucamy. Składa się na nią również umiejętność dzielenia bodźców na ważne i nieważne. Jest niezbędnym składnikiem dobrego zapamiętywania i selekcjonowania wiedzy.
Zdolności koncentracji rozwijają się stopniowo w czasie dojrzewania mózgu dziecka. Oznacza to, że nie rodzimy się z dobrą koncentracją, co jest doskonale widoczne u maluszków. Im młodsze dziecko, tym trudniej mu dłużej utrzymać uwagę na danej czynności, przedmiocie. Z czasem dziecko uczy się coraz dłużej skupiać swoją uwagę.
W wieku szkolnym koncentracja jest już na tyle dobrze rozwinięta, że możliwe jest nabywanie większej ilości wiedzy i skupianie swojej uwagi przez kilkadziesiąt minut (choć tutaj są sprzeczne zdania psychologów na ten temat). Jako rodzice, terapeuci i nauczyciele możemy wspierać ten proces.
Dlaczego dobra koncentracja jest taka ważna?
Koncentracja uwagi jest niezbędna do nabywania nowych umiejętności. Bez zarządzania swoją uwagą nie bylibyśmy w stanie nic zrobić. Nawet zwykła rozmowa okazałaby się niemożliwa, gdyż rozpraszałby nas szum samochodów, dźwięk zegara itp. Natłok myśli powodowałby niemożliwość jasnego i klarownego planowania, myślenia oraz zapamiętywania.
Koncentracja jest również niezwykle ważna w kontekście nauki nowych umiejętności. Dzieci z trudnościami w koncentracji mają bardzo często problemy z nauką w szkole. Trudno jest im usiedzieć na lekcji, co negatywnie wpływa nie tylko na rozwój poznawczy ale i społeczno – emocjonalny. Zaburzenia koncentracji często wiążą się również z dużą ruchliwością, impulsywnością oraz chwiejnością emocjonalną.
Czy trudności z koncentracją to zawsze ADHD?
Widząc dziecko, które nie może się skupić na lekcji lub nawet na posiłku, często pojawia się nam myśl: „A może to ADHD?”. Nie zawsze jednak trudności z koncentracją uwagi wiążą się z ADHD. Są dzieci (i dorośli), którzy z natury są bardziej ruchliwi i mają obniżoną koncentrację, ale nie kwalifikują się jako osoby cierpiące na ADHD. Czasami obniżenie koncentracji związane jest ze złym samopoczuciem, złą dietą, trudną sytuacją rodzinną, a nie z ADHD.
ADHD, czyli Zespół Nadpobudliwości Ruchowej z Deficytem Uwagi, charakteryzuje się trudnościami w 3 głównych obszarach:
- Nadruchliwości
- Impulsywności
- Zaburzenia koncentracji uwagi
Co istotne, ADHD nie można wyleczyć. Jest to zaburzenie rozwojowe, związane z odmiennym funkcjonowaniem mózgu (neuroatypowość). Nie każde dziecko, które ma obniżoną koncentrację cierpi więc na ADHD.
Co utrudnia koncentrację?
Koncentrację utrudnia wiele czynników środowiskowych i biologicznych, związanych z funkcjonowaniem dziecka. Przede wszystkim są to:
- zła dieta (zbyt dużo cukru, żywności przetworzonej)
- niedobory witamin, mikro i makroelementów (szczególnie z grupy B, magnez)
- odwodnienie
- niewyspanie, zmęczenie
- niedotlenienie organizmu (przesiadywanie w zamkniętych i dusznych pomieszczeniach)
- mało ruchu
- problemy rodzinne
- inne zaburzenia (depresja, nerwice, lęki )
- choroby tarczycy, anemia
- obecność pasożytów, wirusów, bakterii
Jak rozwijać koncentrację?
Pierwszym krokiem w rozwijaniu umiejętności koncentracji jest usunięcie wszystkich czynników, które ją zaburzają. Trzeba więc zadbać o zdrowie i dobrostan dziecka. Warto zbadać morfologie, poziomy witamin i innych niezbędnych mikro i makroelementów. Trzeba zadbać o dietę, ruch, odpowiednie nawodnienie, sen, regenerację. To kluczowe!
Po zadbaniu o podstawy, warto włączyć ćwiczenia rozwijające koncentrację. Ćwiczenia te są dostępne w naszych kartach pracy. Dzięki tym ćwiczeniom w codziennych sytuacjach (na spacerze, w drodze do przedszkola, szkoły, podczas zabawy w domu) można rozwijać koncentrację. Dziecko nawet nie czuje, że się uczy.
Powyższe ćwiczenia to karty z zadaniami, które można wykonywać w pomieszczeniu lub na spacerze. Rodzice mogą je ze sobą zabierać nawet na plac zabaw. W drodze do cioci, babci, przedszkola, sklepu …. wszędzie można ćwiczyć koncentrację.
Karty pracy na koncentrację, to również doskonałe uzupełnienie terapii pedagogicznej i psychologicznej. W gabinecie terapeutycznym mogą służyć jako przerywnik od innych działań terapeutycznych. Są one bowiem przyjemne i ciekawe dla dziecka.
Dbajmy o dobrą koncentrację dziecka <3
Autor:
Anna Kańciurzewska
psycholog dziecięcy